جاودانگی قرآن«جهانی بودن دین اسلام » از ضروریات این آیین الهی است. اسلام ، به منطقه جغرافیایی خاصی محدود نیست و بر همین اساس، پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) به سران کشورهایی مانند: روم، ایران، مصر و... نامه نوشتند و همه را به پذیرفتن دین اسلام دعوت کرده و از پیامدهای کفر ، برحذر داشتند، اگر دین اسلام، جهانی نبود، چنین دعوت عمومی انجام نمی‌گرفت و سایر اقوام و امت‌ها هم عذری برای عدم پذیرش می‌داشتند ۱ - استشهاد به آیات قرآنآیات قرآن نیز دین اسلام را یک دین جهانی و فراگیر می‌داند؛ چنانکه می‌فرماید: «ان هوالا ذکر للعالمین» در این آیه تاکید شده است که قرآن برای جهانیان نازل شده است. در آیه دیگر از پیروزی دین جهانی اسلام، بر همه ادیان خبر داده و می‌فرماید: «هو الذی ارسل رسوله بالهدی و دین الحق لیظهره علی الدین کله؛ او کسی است که رسول خود را با هدایت و دین حق فرستاد تا او را بر همه ادیان غالب سازد.» ۲ - دلایل جاودانگی بودن قرآنبرای جاودانی بودن قرآن کریم و دین مبین اسلام نیز دلایل فراوانی وجود دارد که بعضی از آنها عبارتند از: ۲.۱ - تازگی و اثربخشی قرآن در همه زمانهاقرآن کتابی است که برای یک زمان نازل نشده است و الا باگذشت زمان، همه رازهای آن کشف می‌شد و جاذبه و تازگی و اثربخشی خودش را از دست می‌داد؛ حال آنکه می‌بینیم زمینه تدبر وتفکر و کشف جدید، همیشه برای این دریای بی کران و مفاهیم بلند آن وجود دارد. این نکته‌ای است که پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) و امامان معصوم (علیهم‌السّلام) آن را توضیح داده‌اند. پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) فرموده است: «مثل قرآن، مثل خورشید و ماه است و مثل آن دو همیشه در جریان است» (پس با گذشت زمان کهنه نمی‌شود.) امام رضا (علیه‌السّلام) نقل کرده‌اند که از امام جعفرصادق(علیه‌السّلام) پرسیدند: چه سری است که هرچه زمان بیشتری بر قرآن می‌گذرد و هرچه بیشتر تلاوت می‌شود بر طراوت و تازگیش افزوده می‌گردد؟ فرمودند: برای این که قرآن تنها برای یک زمان و نه زمان دیگر و برای یک مردم و نه مردم دیگر، نازل نشده؛ بلکه برای همه زمان‌ها و همه مردم نازل شده است. بنابراین، خداوند متعال قرآن را طوری ساخته که در هر زمان و با وجود همه اختلاف‌هایی که در اندیشه‌های مردم به چشم می‌خورد، بر زمان‌ها و افکار پیشی گیرد و در هر عصری مفاهیم تازه‌ای از معارف بلند آن کشف شود. [۳]
میزان الحکمة، محمدی ری شهری، ج۸، ص۷۰، ح۱۶۱۳۵، مرکز نشر اسلامی.
۲.۲ - فطری بودن احکام الهیاحکام اسلام در فطرت و نهاد بشر جای دارد؛ لذا ماندگار است: قرآن کریم، احکام الهی را در نهاد بشر می‌داند و می‌فرماید: «فاقم وجهک للدین حنیفا فطرت الله التی فطر الناس علیها»توجه خویش را به سوی دین حق گرایانه پایدار و استوار کن، به همان فطرتی که خدا مردم را بر آن آفریده است»، پس طبق این آیه شریفه، احکام قرآن منطبق بر فطرت بشر بوده، همیشه باقی است. ۲.۳ - جامعیتاحکام اسلام و قرآن بیان کننده همه خواست‌های بشر است: قرآن کریم، در این زمینه فرموده: «نزلنا علیک الکتاب تبیانا لکل شی ء و هدی و رحمة و بشری للمسلمین؛ و این کتاب را که روشنگر هر چیز است و برای مسلمانان رهنمود و رحمت و بشارتگری است، بر تو نازل کردیم.» هرچند که قرآن کریم، کتاب تربیت و انسان سازی است، ولی در آن همه چیز بیان شده و در آیات مختلفش پرده از روی قسمت‌های حساسی از علوم و دانش برداشته است. امام صادق (علیه‌السّلام) فرمود: «خداوند در قرآن هرچیزی را بیان کرده است؛ به خدا سوگند چیزی که نیاز مردم بوده است کم نگذارد تا کسی نگوید: «اگر فلان مطلب درست بود در قرآن نازل می‌شد»؛ آگاه باشید همه نیازمندی‌های بشر را خدا در آن نازل کرده است. در روایت دیگری از امام صادق (علیه‌السّلام) نقل شده است: «در این (قرآن) اخبار شما و اخبار گذشته‌ها و اخبار آینده‌ها و اخبار آسمان و زمین است و اگر کسی علمش را می‌داند شما را به آنچه در قرآن است، خبر دهد تعجب خواهید کرد.» [۷]
اصول کافی، ج۲، ص۵۶۴، دارالتعارف.
امام خمینی (رحمة‌الله‌علیه) درباره جامعیت قرآن می‌فرماید: «قرآن مخزن همه علوم است.» ۳ - احکام ثابت و متغیرالبته نباید این مطلب را از نظر دور داشت که اسلام دارای دو نوع احکام و مقررات است: ۱. احکام و مقررات ثابت که بر اساس آفرینش انسان و مشخصات ویژه او استوار است مانند یک قسمت از مقرراتی که عبودیت و خضوع انسان را نسبت به پروردگارش مجسم می‌کند و یا کلیات مقرراتی که با اصول زندگی انسان اعم از غذا، مسکن، ازدواج و... مربوط است و با دلایل یاد شده ثابت شد که انسان برای همیشه به اجرای آنها نیازمند است. ۲. مقررات و احکامی که جنبه موقتی یا محلی و یا جنبه دیگری داشته و قابل تغییر است و به حسب مصالح مختلف زمان‌ها و مکان‌ها اختلاف پیدا می‌کند که به عنوان آثار «ولایت عامه» مطرح است و به نظر نبی اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) و جانشینان و منصوبین از طرف ایشان (علیهم‌السّلام) و علمای دین وابسته است. [۹]
فرازهایی از اسلام، علامه طباطبایی، ص۴۷ـ۶۹، نشر جهان آرا، در ساحل اندیشه، آیت‌الله سبحانی، ص۱۴۰، نشر توحید.
۴ - عناوین مرتبطاعجاز جاودانگی قرآن جاودانگی قرآن (قرآن) جاودانگی قرآن در نهج البلاغه جاودانگی قرآن در نهج‌البلاغه ۵ - پانویس
۶ - منبعسایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «جاودانگی قرآن»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۴/۱۱/۲۵. رده‌های این صفحه : مقالات اندیشه قم
|